Zgnilec europejski, znany w Polsce także pod nazwą kiślica, (łac. Putrificatio polybacterica larvae apium) jest zaraźliwą chorobą bakteryjną czerwiu niezasklepionego, rzadziej zasklepionego, wywoływaną przez ziarniaka Melissococcus plutonius.

Zgnilec europejski jest przyczyną słabnięcia i zamierania rodzin pszczelich. Choroba w pierwszym okresie pasiecznym zazwyczaj ma przebieg łagodny, bardzo często w pierwszym roku po infekcji jest przez pszczelarzy niezauważalna, dając o sobie silniej znać dopiero w kolejnym sezonie pszczelarskim.

Zgnilec europejski (kiślica) wywoływany jest przez drobnoustrój Melissococcus pluton oraz towarzyszące infekcji drobnoustroje – Achromobacter euridicae, Enterococcus fecalis, Penibacillus alvei i inne. Źródłem zarażenia mogą być chore lub zamarłe larwy, miód, pierzga, zainfekowane plastry czy narzędzia pszczelarskie i nieodkażone ule. W ulu choroba szerzy się za pośrednictwem pszczół karmicielek, a najbardziej wrażliwe na zarażenie są larwy w okresie karmienia pierzgą i miodem.

Na zgnilec europejski najbardziej podatne są młode larwy. Bakteria po przedostaniu się do przewodu pokarmowego larwy potrafi mnożyć się bardzo szybko wypełniając całe jelito. Czas wylęgania choroby wynosi 1,5 – 5 dni. Choroba najczęściej pojawia się w maju i w czerwcu, czasami później. Po kilku dniach od zarażenia oskórek larwy staje się przejrzysty, widoczne są wtedy tchawki i przewód pokarmowy. Chore larwy następnie zamierają – ciemnieją, tracą połysk, odwracają się grzbietem na zewnątrz komórki lub leżą na dolnej ścianie komórki. Obumarłe larwy następnie rozkładają się osiadając na dnie lub ścianie komórki. W zależności od odpowiedzialnych za rozkład bakterii wyczuwalny może być zapach kwaśnych jabłek (P. alvei) lub gnijącego mięsa (w przypadku innych bakterii, np. A. euridicae).

W przebiegu zgnilca europejskiego wyróżniamy postać:

  • kwaśną (łagodną) – choruje i zamiera czerw otwarty
  • cuchnącą (gnilną) – zamierają i rozkładają się larwy pod zasklepem

Zapobieganie wystąpienia choroby polega przede wszystkim na utrzymywaniu w pasiece takich warunków, które będą minimalizowały prawdopodobieństwo zachorowania. Należą do nich: utrzymywanie higieny w pasiece, nie kupowanie odkładów z niepewnych źródeł, zaopatrzenie pszczół na zimę w dostateczną ilość pyłku, odpowiednio często dezynfekować ule, ramki i narzędzia pszczelarskie.

Zgnilec europejski (kiślica) podlega, na podstawie ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, obowiązkowi rejestracji.

 

 

 

Źródło: K. Romaniuk, Choroby i wrogowie pszczół oraz szkodniki produktów pszczelich. W: Hodowla pszczół, red. prof. Jerzy Wilde, prof. Jarosław Prabucki, Poznań 2008; miesiecznik-pszczelarstwo.pl