Jad pszczeli może także leczyć! Jad to produkt pszczeli ceniony w kosmetologii, ale nie tylko. W coraz większym stopniu znajduje zastosowanie w medycynie, lecząc lub wspomagając leczenie różnych chorób. Stosowany jest, między innymi, w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, zwyrodnienia stawów, zapalenia błony śluzowej języka, paradontozy, blizn pooperacyjnych czy trudno gojących się ran.

 

Jad pszczeli, nazywany także apitoksyną, uznawany jest za najdroższy produkt pszczeli. Szacuje się, że jeden kilogram jadu posiada wartość dwóch i pół tony miodu. Od jednej rodziny pozyskuje się 2-4 gramów jadu, a więc na wyprodukowanie kilograma składa się praca kilkuset rodzin pszczelich. Jad pozyskuje się obecnie najczęściej przy pomocy stymulatora prądu. Pszczoły po otrzymaniu impulsu elektrycznego odruchowo wysuwają żądło i wydzielają jad, który potem zostaje zebrany. Impulsy elektryczne nie robią pszczołom krzywdy, a proces zbierania jadu nie zmniejsza produkcji miodu i innych produktów pszczelich. Jad zbiera się od rodzin pszczelich zwykle wiosną i jesienią, w odstępach 3-4 tygodni.

Skład jadu pszczelego

Jad pszczeli jest efektem rozkładu białka, który dokonuje się w gruczole jadowym pszczoły.  Z wyglądu przypomina przezroczysty syrop o żółtawym zabarwieniu, ma zapach miodu oraz ostry a zarazem gorzki smak. Z punktu widzenia chemicznego apitoksyna jest mieszaniną wielu aktywnych związków biologicznych. Jak dotąd wydzielono kilkadziesiąt substancji wchodzących w skład jadu pszczelego. Są wśród nich, między innymi, aminy (histamina, dopamina), peptydy i białka (melityna, apamina, minimina, peptydy niszczące komórki tuczne – mastocyty), enzymy (fosfolipazy, hialuronidaza), a także biopierwiastki (magnez, wapń, fosfor, siarka), cukry, lipidy, sterole, wolne aminokwasy i kwasy nukleinowe. Głównym składnikiem jadu pszczelego jest melityna, która stanowi około 50% suchej masy jadu pszczelego.

Pomimo tego, że jad pszczeli używany jest w lecznictwie, warto pamiętać, że apitoksyna jest silną trucizną i niefachowe zetknięcie się z jadem może być groźne dla zdrowia i życia. Dlatego wszelkie terapie jadem pszczelim powinny odbywać się wyłącznie pod opieką doświadczonego personelu.

Użądlenie pszczoły

Reakcja ludzi na użądlenie może być bardzo różna. Zazwyczaj użądlenie pojedynczej pszczoły kończy się jedynie miejscowym obrzękiem zapalnym, który całkowicie ustępuje po kilku dniach. Bardzo groźne, nawet dla życia, może być jednak użądlenie osoby uczulonej na jad pszczeli. U takich osób reakcja na użądlenie, nawet pojedyncze, ma charakter ogólny. W ekstremalnych sytuacjach może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego, który w przypadku braku szybkiej specjalistycznej pomocy medycznej, może skończyć się śmiercią w ciągu kilkunastu minut. Reakcją alergiczną na użądlenie pszczoły mogą być także: wysypka, swędzenie i pieczenie ciała (poza miejscem użądlenia), omdlenie, kołatanie serca, przyśpieszenie tętna, obniżenie ciśnienia tętniczego, duszności, dreszcze, drgawki, biegunka i wymioty.

Przyjmuje się, że u osób nieuczulonych na jad pszczoły, jednoczesne użądlenie kilku-kilkunastu pszczół nie powinno być groźne dla zdrowia. 200-300 jednoczesnych użądleń może spowodować ciężkie zatrucie, a dawką śmiertelną jest użądlenia około 500 pszczół. Dane te należy traktować jednak tylko szacunkowo, bowiem reakcja na jad jest sprawą bardzo indywidualną, zależy – między innymi – od ogólnego stanu zdrowia, wieku, wagi osoby użądlonej.

Apitoksynoterapia – leczenie jadem pszczelim

Apitoksynoterapia czyli leczenie jadem pszczelim stosowane było w medycynie ludowej od wieków. Obecnie uważa się, że jad pszczeli wpływa pozytywnie na działanie żołądka i jelit, a także usprawnia krążenie krwi w organizmie. Jad pszczeli posiada także działanie przeciwzapalne. Stosuje się go w leczeniu chorób reumatycznych (reumatyzm, reumatoidalne zapalenie stawów, gościec), zakrzepicy żylnej, dychawicy oskrzelowej, zapalenia pęcherza moczowego, źle gojących się ran, atopowego zapalenia skóry, zapalenia nerwów, alergii, chorób dermatologicznych, zespołów bólowych, urazów zwichnięcia ścięgien. Jad pszczeli obniża krzepliwość krwi, obniża ciśnienie tętnicze, stosowany jest w leczeniu miażdżycy, hamuje nadmierny podział komórek, wykorzystuje się go w profilaktyce zawałów serca i udarów mózgu. Pomaga w leczeniu paradontozy. Jest z powodzeniem stosowany w schorzeniach neuropatycznych (dyskopatii, nerwobólu nerwu trójdzielnego, nerwu kulszowego , neuralgii splotu lędźwiowo-krzyżowego i w zapaleniach wielonerwowych).

Apitoksynoterapia niegdyś polegała przede wszystkim na bezpośrednim kontakcie chorego z żądlącą pszczołą. Obecnie w leczeniu jadem pszczelim stasuje się raczej podskórne lub śródskórne wstrzykiwania przygotowanych preparatów zawierających jad pszczeli. Innymi sposobami leczenia jadem są elektroforeza (wprowadzenie jadu przez skórę za pomocą prądu elektrycznego) oraz jonoforeza (wprowadzanie jadu pszczelego przez skórę za pomocą ultradźwięków). Jad pszczeli podaje się także w tabletkach, kroplach oraz zewnętrznie – w maściach czy aerozolach.

Ze względu na to, że samodzielne stosowanie apitoksynoterapii jest niezwykle niebezpieczne dla zdrowia i życia, leczenie powinno odbywać się wyłącznie pod okiem doświadczonych apiterapeutów.

Ze stosowania leczenia jadem pszczelim wykluczone są osoby uczulone na apitoksynę, małe dzieci (poniżej 5 roku życia) oraz ludzie w podeszłym wieku. Przeciwwskazaniem dla apitoksynoterapii są także choroby wątroby, trzustki, nerek, żołądka, choroby nowotworowe, nerwice, psychozy, upośledzenie umysłowe, a także silne stany chorób serca, układu krążenia i układu krwionośnego.

 

 

Opracowano na podstawie: wikipedia.org  |  pszczoly.info  |  Helena Noskowicz-Bieroniowa, Co może miód?, Agencja Wydawniczo-Usługowa „Emilia”, 2009.