Nazywane niekiedy miodami papieskimi lub królewskimi. Należą do najbardziej wartościowych miodów odmianowych. Mają niezwykle bogaty skład i pomagają w terapii wielu chorób i dolegliwości. Miody spadziowe to bez wątpienia jeden z najsłynniejszych i najbardziej cenionych produktów pszczelich.

Większość znanych nam miodów odmianowych powstaje z nektaru kwiatów, który zbierany jest przez pszczoły i składany w komórkach plastra.  Miody takie (jak np. lipowe, akacjowe, rzepakowe, itp.) nazywamy miodami nektarowymi. Nie wszystkie miody powstają jednak z nektaru. Takimi właśnie „odmieńcami” są miody spadziowe, które nie powstają z nektaru kwiatów a ze spadzi.

Czym jest spadź i jak powstaje miód spadziowy

Spadź to przezroczysta, słodka ciecz, wydalana przez mszyce i czerwce miodówki. Powstaje w taki sposób, że mszyce wysysając sok z liści i pędów drzew wykorzystują jedynie białka, a resztę niestrawionego pokarmu, wśród którego znajdują się głównie cukry, wydalają, pozostawiając na liściach i pędach słodkie kropelki spadzi. Spadź zbierana jest przez pszczoły, które dodają do niej odrobinę swojej śliny i w swoich wolach przenoszą do ula. Następnie przekazują spadź „z ust do ust” robotnicom magazynierkom, a te wzbogacają ją wydzieliną swoich gruczołów gardzielowych. Tak przygotowana spadź składana jest w komórkach plastra, a po kilku dniach, kiedy odparuje nadmierna ilość wody, komórki plastra są zasklepiane. W zasklepionych komórkach plastra zachodzą jeszcze procesy chemiczne, miedzy innymi, pod wpływem enzymów cukry złożone rozkładają się na cukry proste i w ten sposób powstaje jeden z najbardziej wartościowych miodów – miód spadziowy.

Właściwości miodu spadziowego

Ze względu na swoje właściwości miód spadziowy jest niezwykle ceniony i nazywany niekiedy miodem królewskim bądź miodem papieskim.

Miód spadziowy jest gęstszy od miodów nektarowych, przewyższa je zawartością związków mineralnych. Charakteryzuje się wysoką zawartością potasu, fosforu, chloru, siarki, wapnia, magnezu i żelaza. Posiada kolor ciemnobrunatny z odcieniem szarym lub zielonkawym. Miody spadziowe różnią się od siebie konsystencją, smakiem, aromatem i czasem krystalizacji. Zazwyczaj miody spadziowe są stosunkowo mało słodkie, z lekko gorzkawym lub kwaśnawym oraz żywicznym, korzennym aromatem. Zazwyczaj ich krystalizacja przebiega dość wolno.

Miody spadziowe (choć nie wszystkie) odznaczają się wysoką aktywnością antybiotyczną i bakteriobójczą i mają działanie antyseptycznie, przeciwzapalne. Wspomagają system odpornościowy. Polecane są w chorobach dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, serca, układu krążenia, układu nerwowego, w zaburzeniach trawienia, przy zaparciach i biegunkach, a także w stanach wyczerpania fizycznego i psychicznego.

Jako ciekawostkę można podać, że miody spadziowe, ze względu na zdolność do przeciwdziałania promieniowaniu jonizującemu, podawane są górnikom w kopalniach uranu. Z tego samego względu polecane są osobom spędzającym dużo czasu przed monitorami komputerów.

Miód spadziowy ze spadzi liściaste

Miód spadziowy ze spadzi liściastej, fot. www.pszczelnictwo.com.pl

Rodzaje miodu spadziowego

Miody spadziowe mogą pochodzić ze spadzi zbieranej przez mszyce i czerwce z różnych gatunków drzew. Wśród miodów spadziowych możemy znaleźć więc miody ze spadzi iglastej (z takich drzew jak jodła, świerk, sosna i modrzew) oraz ze spadzi liściastej (pochodząca z takich drzew jak topola, brzoza, klon, lipa, akacja, dąb, osika, wierzba, buk, jawor, leszczyna, głóg, śliwa, czereśnia). W Polsce miody ze spadzi liściastej są miodami rzadko występującymi, najczęściej pochodzą ze spadzi topoli, lipy i brzozy.

Miód ze spadzi iglastej

Miód spadziowy ze spadzi iglastej posiada ciemną barwę (od szarozielonej,brązowej, ciemnoszarej do niemal czarnej). W stanie patoki miody spadziowe ze świerku posiadają zazwyczaj barwę ciemnozieloną, z jodły są złocistożółte, herbaciano-zielonkawe lub ciemnobrązowe, a z sosny jasnobrązowe. Po skrystalizowaniu miody spadziowe zmieniają najczęściej barwę na ciemnobrązową (z odcieniem szarym lub zielonym).

Czas i sposób krystalizacji miodów ze spadzi iglastej – podobnie jak ich wygląd – różni w zależności od ich pochodzenia. Za szybkość krystalizacji odpowiada zawartość cukru o nazwie melecytoza (nazywanego także cukrem spadziowym bądź modrzewiowym; cukier ten w największym stężeniu występuje w miodach ze spadzi modrzewiowej i  świerkowej) oraz dekstryn (substancji odpowiedzialnych za spowolnienie krystalizacji miodu, która występuje w miodach spadziowych w ilości około dwukrotnie większej niż w miodach nektarowych, stąd też z reguły wolniej przebiegający proces krystalizacji).

Skład chemiczny miodów spadziowych z drzew iglastych uzależniony jest od rodzaju spadzi oraz okresu zbioru. Z reguły miody spadziowe iglaste, w porównaniu z miodami nektarowymi mają wyższą zawartość pożądanych składników mineralnych, enzymów, kwasów organicznych, związków azotowych. Odznaczają się też wyższymi właściwościami antybiotycznymi od miodów nektarowych (badania wykazały, że polskie miody ze spadzi jodłowej i sosnowej posiadają wysoką lub średnią aktywność antybiotyczną).

Warto podkreślić także bardzo wysoką w miodach spadziowych ze spadzi iglastej zawartość biopierwiastków, które występują w ilości od 4 do 9 razy większej niż w miodach nektarowych. Zwierają łatwo przyswajalne żelazo, cynk, miedź, bor oraz potas, wapń, sód, fosfor, chlor, siarkę, magnez, mangan i kobalt.

Miody spadziowe z drzew iglastych mają też około dwukrotnie wyższą zawartość związków azotowych, białek, aminokwasów i enzymów niż miody nektarowe (zawierają, między innymi takie związki jak inwertaza, maltaza, amylaza, alanina, kwas asparaginowy, arginina, cystyna, kwas, lizyna i inne).

Miody spadziowe ze spadzi iglastej zawierają także składniki znajdujące się w pąkach i igliwiu drzew iglastych (żywice, olejki eteryczne, garbniki czy substancje antybiotyczne), które nadają miodom spadziowym charakterystycznego aromatu, smaku i zwiększają ich właściwości prozdrowotne.

Bogaty i wyjątkowy skład miodu spadziowego wpływa bezpośrednio na jego właściwości lecznicze i prozdrowotne. Miód papieski lub królewski – jak nazywa się miód spadziowy ze spadzi iglastej – rzeczywiście odznacza się „królewskimi” właściwościami. Miód spadziowy iglasty posiada działanie przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, łagodzące kaszel, doskonale sprawdza się jako odżywka regeneracyjna w okresie rekonwalescencji i po zabiegach operacyjnych.

Działanie lecznicze i prozdrowotne miodu ze spadzi iglastej:

  • w chorobach dolnych dróg oddechowych (jak zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, zapalenie płuc i gruźlica płuc)
  • przy hipowitaminozie
  • pomaga w leczeniu anemii
  • sprawdza się jako odżywka u osób pracujących w szkodliwych warunkach
  • przeciwdziała napromieniowaniu jonizującemu
  • reguluje przemianę materii
  • działa łagodnie przeczyszczająco przy zaparciach
  • wspomaga leczenie biegunki
  • wspomaga leczenie chorób serca i układu krążenia (np. miażdżycy, zakrzepowe zapalenie żył)
  • wspomaga leczenie hemoroidów
  • działa pomocnie w schorzeniach nerek i układu moczowego (m.in. przy zapaleniu pęcherza moczowego, zapaleniu nerek, kamicy dróg moczowvch, zapaleniu gruczołu krokowego)
  • wspomaga leczenie chorób reumatycznych
  • wspomaga układ nerwowy
  • przyspiesza gojenie się ran oraz wspomaga leczenie chorób skóry.

Miód ze spadzi liściastej

Miody ze spadzi liściastej w stanie płynnym posiadają barwę od zielonkawo-herbacianej po jasnobrązową (ze spadzi dębowej są ciemnobrązowe). W stanie skrystalizowanym przybierają barwę ciemniejszą (szarobrązową z odcieniem szarozielonym lub brązowym). W stanie płynnym jest gęstą cieczą, krystalizuje średnioziarniście.

Miody ze spadzi liściastej zawierają podobną do miodów ze spadzi iglastej ilość biopierwiastków, kwasów organicznych i enzymów. Miody spadziowe liściaste posiadają natomiast – w porównaniu do miodów ze spadzi iglastej – sporo niższe właściwości antybiotyczne.

Miody ze spadzi liściastej stosowane są w chorobach nerek, dróg moczowych, wątroby, dróg żółciowych, przewodu pokarmowego i jelit, a także układu oddechowego.

Cena miodu spadziowego

Miód spadziowy jest nie tylko jednym z najbardziej wartościowych, ale także należy do najdroższych miodów odmianowych występujących w Polsce. Duży słoik miodu spadziowego w sklepach pszczelarskich i w gospodarstwach pasiecznych kosztuje około 60-70 złotych za duży słoik (0.9 l).

 

 

 


Źródła: Helena Noskowicz-Bieroniowa, Co może miód, Kraków 2009; Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia, Miody odmianowe i ich zdrowotne walory, Toruń 2005 | www.pszczelnictwo.com.pl  |  www.pszczoly.info